Psihoterapijski vremeplov

 Ljudi su oduvek bili zainteresovani za ljudsku psihu i njeno razumevanje, pa nije ni čudno da koreni psihoterapije počinju jos od vremena pre nove ere. Svaka kultura je imala svoj pristup i specifičan doprinos, pojedinci širom sveta su dolazili do novih zaključaka i otkrića, ali psihoterapija koju danas znamo dobija svoj oblik sredinom 19og veka još uvek se menja i razvija.

ANTIKA

• p. n. e. – Drevni Egipćani su kodifikovali svoja znanja o psihijatriji, medicini i hirurgiji na Ebers papirusu (Ebers Papyrus) i Edvin Smit papirusu (Edwin Smith Papyrus). Prvi navedeni je spominjao demenciju i depresiju, dok je drugi davao detaljna uputstva za sprovođenje raznih neurohirurških postupaka. Moć magije (sugestije) je prepoznata kao dopuna medicine.
• p. n. e. – Sidarta Gautama (Siddhartha Gautama) (Lumbini, Nepal) započeo je psihoterapijske prakse budizma, na principu da je poreklo mentalne patnje u neznanju, da su simptomi neznanja vezivanje i žudnja, a da se vezivanje i žudnja mogu prekinuti sledeći Eightfold Path (Osmostruki put – rezime budističkih praksi koje vode ka oslobađanju od samsare, bolnom ciklusu ponovnog rađanja, prim. aut.)
• p. n. e. – Hipokrat (Hippocrates) (Kos, Grčka), učio je da melanholija (depresija) ima biološki uzrok, konkretno višak crne žuči, jedan od četiri humora (Humorizam, Humoralna teorija ili Humoralna patologija, bio je naziv za teoriju koja se razvila u antičko doba i držala da se ljudsko telo sastoji od četiri osnovna telesna soka – humora. Ti sokovi su bili: krv, sluz, crna žuč i žuta žuč. Prema toj teoriji, bolesti su bile posledica neravnoteže među sokovima, a lečenjem se uspostavljala ravnoteža, prim. aut.). Prema ovoj teoriji, terapija poremećaja raspoloženja je podrazumevala uravnotežavanje humora, odnosno telesnih sokova.
• p. n. e. – u Kini je započelo sastavljanje Huangdi Neijing – a (doslovno: Unutrašnji kanon Žutog cara ili Ezoterični spis Žutog cara; u pitanju je drevni kineski medicinski tekst koji je tretiran kao osnovni naučni izvor kineske medicine, više od dva milenijuma, prim. aut.). Ovaj medicinski rad je naglašavao odnos između organa i osećanja i formalizovao je teoriju Ki (Qi – životne snage) i balansiranje osnovnih sila Jin i Jang.

SREDNJI VEK

10. vek

• n. e. – Ahmed Ibn Sahl al-Balkhi (Ahmed ibn Sahl al-Balkhi, Balkh, Avganistan) uvodi koncepte mentalnog zdravlja i “mentalne higijene”. Takođe prepoznaje da bolesti mogu imati psihološke i/ili fiziološke uzroke nastanka.
• n. e. – al-Razi (al-Razi) (Rhazes), prepoznao je concept “psihoterapije” i označio ga izrazom al-‘ilaj al-nafs.

11. vek

• – Avicena (Avicenna) (region Buhara, Uzbekistan). U Medicinskom kanonu je opisao niz stanja, uključujući halucinacije, nesanicu, maniju, noćne more, melanholiju, demenciju, epilepsiju, paralizu, moždani udar, vrtoglavicu i tremor.

12. vek

• – Ibn Zuhr, zvani „Avenzoar“ (Ibn Zuhr, aka ‘Avenzoar”) (Sevilja, Španija), muslimanski lekar i hirurg, dao je prve tačne opise određenih neuroloških poremećaja kao što su meningitis, intrakranijalni tromboflebitis i tumori određenih ćelija sredogruđa (mediastinal germ cell tumors).
• – Averos (Averroes) je sugerisao postojanje Parkinsonove bolesti

13. vek

• – Maimonides (Maimonides) je pisao o neuropsihijatrijskim poremećajima i opisivao besnilo i intoksikaciju biljkom beladona (belladonna)

15. vek

• – Kraljevska bolnica Bet lem u Londonu (Bethlem Royal Hospital of London) (Bedlam, osnovana kao bolnica 1330. god), primila je svoje prve mentalno bolesne pacijente. U osnovi su ljudi bili zatvarani kao nebezbedni.

16. vek

• Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim, aka “Paracelsus” (Ajnzideln, Švajcarska), zaslužan je za pružanje prvog kliničkog/naučnog pomena nesvesnog, u svom delu Von den Krankeiten. Paracelzus je pozivao na human tretman mentalno obolelih (ali je bio ignorisan nekoliko vekova) jer je video da ih ne zaposedaju zli duhovi, već ih je posmatrao kao “braću” zarobljenu bolešću koja se može lečiti.

18. VEK

1770-ih

• 1170 – Johan Jozef Gasner (Johann Joseph Gassner) je započeo terapijsku praksu, koristeći preteču hipnoterapije i egzorcizma.
• 1774 – Franc Mezmer (Franz Mesmer) je opisao terapeutska svojstva “životinjskog magnetizma” (animal magnetism) (hipnoterapija) i započeo kliničku praksu
• 1785 – Marquis de Puységur je osnovao Société Harmonique des Amis Réunis za obuku specijalista za mesmerizam (hipnoterapija) (Mesmerism (hypnotherapy))

1790-ih

• Žan – Batist Pusin (Jean-Baptiste Pussin), radeći sa Filipom Pinelom (Philippe Pinel), preuzeo je francusku bolnicu Bicetre i počeo da oslobađa zatvorene mentalne bolesnike iz lanaca i gvozdenih okova, u okviru prvog pokreta za humano lečenje mentalno obolelih. “Moralni tretman”je podrazumevao humano, nenasilno i nemedikamentozno lečenje mentalnih oboljenja.

19. VEK

1880-ih

• – Filip Pinel (Philippe Pinel) (Francuska), objavio je prvi psihološki pristup lečenju neuračunljivih. Delo se pojavilo u prevodu na engleski 1806. godine, kao Traktat o bezumlju.

1810-ih

• – Abe Farija (Abbé Faria) je identifikovao centralnu ulogu sugestije u “životinjskom magnetizmu”.

1820-ih

• – Justinus Kerner (Justinus Kerner) je započeo lečenje pacijenata kombinacijom “životinjskog magnetizma” i egzorcizma.

1830-ih

• – prvo pojavljivanje psihoterapije u beletristici (kratka priča Džona Nila, John Neal „Ukleti čovek“)

1870-ih

• – Žan Martin Šarko (Jean-Martin Charcot) je započeo klinička istraživanja histerije (koverzivni poremećaj) u bolnici Salpetrier u Parizu

1880-ih

• – Žan Martin Šarko je objasnio demonsku zaposednutost kao oblik histerije, koji se leči hipnoterapijom
• – Pjer Žanet (Pierre Janet) je započeo terapijsku praksu i istraživanja u Le Havreu
• – Sigmund Frojd (Sigmund Freud) je započeo terapijsku praksu i istraživanja u Beču

1890-ih

• – Osniva se Američko psihološko udruženje (APA), na čelu sa G. Stenlijem Holom (G. Stanley Hall).
• – Razvoj prve psihološke klinike pri Pensilvanijskom Univerzitetu, što označava rođenje kliničke psihologije.
• – Boris Sidis (Boris Sidis) objavljuje rad Psihologija sugestije: istraživanja podsvesne prirode čoveka i društva.

20. VEK

1900-ih

• – Sigmund Frojd je objavio knjigu Tumačenje snova, što je označilo početak psihoanalitičke misli.
• – Tokom jeseni je Psihološko društvo sredom (Psychologische Mittwochs-Gesellschaft) započelo svoje sastanke u Frojdovom stanu u Beču, obeležavajući na taj način početak svetskog psihoanalitičkog pokreta.
• – Morton Princ (Morton Prince) je osnovao Časopis za abnormalnu psihologiju (Journal of Abnormal Psychology), čiji je pomoćnik urednika bio Boris Sidis koji je dao značajan doprinos.
• – U Čikagu je osnovan Child Guidance Pokret
• – Karl Jung (Carl Jung) je započeo prepisku sa Frojdom
• – Jung i njegova supruga Ema otputovali su u Beč na sastanak sa Frojdom
• – Šandor Ferenci (Sandor Ferenczi), Frojd i Jung putuju zajedno u SAD, kako bi učestvovali na konferenciji Klark Univerziteta.

1910-ih

• – Frojd je predložio Junga za “najstarijeg sina i naslednika” svoje nove nauke
• – Boris Sidis otvara Psihoterapeutski institut Sidis (privatnu bolnicu), na farmi Mejplvud (Maplewood) u Portsmutu, Nju Hempšir, za lečenje nervnih pacijenata najnovijim naučnim metodama.
• – Alfred Adler (Alfred Adler) napušta Frojdovu psihoanalitičku grupu, da bi formirao sopstvenu školu mišljenja, individualnu psihologiju, optužujući Frojda za prenaglašavanje seksualnosti i zasnivanje svoje teorije na sopstvenom detinjstvu.
• – Publikacija Jungove psihologije nesvesnog: Studija transformacija i simbolizma libida (koja je naknadno objavljena kao Simboli transformacije), koja sadrži njegov izdvojeni pogled na libido, predstavljala je u velikoj meri “psihoanalitičkog Junga”.
• – Karl Jung odstupa od frojdovskih stavova, te je usledio konačni prekid, a sam Jung je razvio sopstvene teorije, navodeći Frojdovu nesposobnost da prizna religiju i duhovnost, kao i njegovo ograničeno viđenje libida. Njegova “nova škola mišljenja” je postala poznata kao Analitička psihologija.
• – Jakob L. Moreno (Jacob L. Moreno) je započeo primenu metoda grupne psihoterapije u Beču. Njegove metode, koje su naglašavale spontanost i interakciju, kasnije su postale poznate kao psihodrama i sociometrija.
• Boris Sidis objavljuje Osnove normalne i abnormalne psihologije (The Foundations of Normal and Abnormal Psychology) pružajući naučnu osnovu za oblast psihologije, i detaljno opisuje svoju teoriju svesti o trenutku.
• – Britansko psihoanalitičko društvo (British Psychoanalytical Society) osniva Ernest Džouns (Ernest Jones) u Londonu.

1920-ih

• – Jakob L. Moreno je izveo prvu veliku psihodramsku seansu u Komoedienhaus-u u Beču. Seli se u Njujork 1925.
• – Boris Sidis objavljuje Bolesti nervoze: Njihov uzrok i lek, popularizaciju svog učinka u vezi rada sa podsvešću i lečenjem psihopatskih bolesti.

1930-ih

• – Vilhelm Rajh (Wilhelm Reich) objavljuje svoju uticajnu knjigu Analiza likova, objašnjavajući svoj stav da se na čitav karakter osobe, a ne samo na pojedinačne simptome, može gledati i tretirati ih kao neurotični fenomen.
• – Karen Hornaj (Karen Horney) je započela kritiku frojdovske psihoanalitičke teorije, objavljivanjem Feminine Psychology.
• – Saul Rozencvajg (Saul Rosenzweig) je objavio svoj čalanak “Neki implicitni zajednički faktori u različitim metodama psihoterapije” (Some Implicit Common Factors in Diverse Methods of Psychotherapy) u kojem je tvrdio da zajednički faktori, a ne određene komponente, dovode do promena u psihoterapijskom procesu.

1940-ih

• – Karl Rodžers (Carl Rogers) je objavio “Savetovanje i psihoterapija”, delo koje je sugerisalo da su poštovanje i neosuđujući pristup u terapiji, osnov za efikasno lečenje problema mentalnog zdravlja.
• – Albert Hofman (Albert Hofmann) je napisao prvi izveštaj o halucinogenim svojstvima LSD-a, koji je prvi put sintetizovao 1938. LSD se primenjivao kao terapijski lek tokom 1950-ih i 1960-ih godina.
• – Osnovano je Društvo za analitičku psihologiju (Society of Analytical Psychology) u Londonu.
• – Orval Hobart Maurer (Orval Hobart Mowrer) osniva Integrity Groups therapy (grupne terapijske zajednice koje su zasnovane na principima iskrenosti, odgovornosti i emocionalne uključenosti, prim. aut.)
• – Osnovan je Žurnal kliničke psihologije
• – Bulder (Boulder) konferencija je iznela model primene kliničke psihologije od strane naučnika-praktičara, koji su završili master studije u odnosu na doktorat koji koriste lekari i istraživači.

1950-ih

• – Karl Rodžers je objavio svoje glavno delo “Terapija usmerena na klijenta”
• – Objavljeno je glavno delo “Geštalt terapija: uzbuđenje i rast u ljudskoj ličnosti”, čiji koautori su bili Fric Perls (Fritz Perls), Pol Gudman (Paul Goodman), i Ralf Heferlin (Ralph Hefferline).
• – U Londonu je osnovano Udruženje psihoterapeuta.
• – Američka psihološka asocijacija (APA) objavljuje Dijagnostički i statistički priručnik mentalnih poremećaja (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) (DSM), čime je označen početak moderne klasifikacije mentalnih bolesti.
• – B. F. Skiner (B.F. Skinner) izlaže bihejvioralnu terapiju, pružajući podršku bihejvioralnoj psihologiji istraživanjem literature.
• – Izlazi Etički kodeks psihologije (Code of Ethics for Psychologists), koji je izradila Američka psihološka Asocijacija.
• – Abraham Maslov (Abraham Maslow) je pomogao osnivanje Humanističke psihologije (Humanistic psychology), a kasnije razvio svoju najpoznatiju Hijerarhiju potreba (Hierarchy of Needs).
• – Albert Elis (Albert Ellis) počinje da predaje metode racionalne terapije emocionalnog ponašanja (Rational Emotive Behavior Therapy), što je bio prvi oblik kognitivne psihoterapije.
• – Viktor Frankl (Viktor Frankl) objavljuje prvo englesko izdanje “U potrazi za smislom” (Man’s Search for Meaning), (sa predgovorom Gordona Olporta – Gordon Allport), koje je pružalo egzistencijalni prikaz njegovog iskustva tokom Holokausta, i pregled njegovog sistema egzistencijalne analize pod nazivom Logoterapija.

1960-ih

• – Tomas Szasz (Thomas Szasz) osniva antipsihijatrijski pokret, objavljivanjem knjige “Mit o mentalnoj bolesti” (The Myth of Mental Illness).
• – R. D. Laing (R. D. Laing) objavljuje Podeljeni Self (The Divided Self) koji je mentalnu bolest posmatrao kao izraz ili oblik komunikacije pojedinca, i tako predstavljao valjane opise proživljenog iskustva ili stvarnosti, a ne kao simptome nekog odvojenog osnovnog poremećaja.
• – Osnovan je Institut Esalen (Esalen Institute) u Big Sur-u, u Kaliforniji (Big Sur California), i bio je centar za razvoj mnogih grana humanističke psihologije.
• – Vilijam Glaser (William Glasser) objavljuje Reality Therapy, opisujući svoj psihoterapisjki model i uvodeći u priču koncept teorije kontrole – control theory (kasnije preimenovan u Teorija izbora – Choice Theory).
• – Aron Bek (Aaron Beck) objavljuje psihološki model depresije, sugerišući da misli igraju značajnu ulogu u razvoju i održanju depresije.
• – Američka psihološka Asocijacija objavljuje DSM II
• – Osnovana je Kalifornijska škola profesionalne psihologije (California School of Professional Psychology), kao prva samostalna škola profesionalne psihologije.
• – Džozef Volp (Joseph Wolpe) objavljuje Praksu terapije ponašanjem (The Practice of Behavior Therapy).

1970-ih

• Artur Džanov (Arthur Janov) objavio je knjigu Primalni krik (The Primal Scream), koja je iznela njegovu teoriju o terapiji zasnovanoj na traumi (Primal therapy).
• – Vladimir Bukovski (Vladimir Bukovsky) je dokumentovao psihijatrijsko zatvaranje političkih zatvorenika u SSSR-u.

1980-ih

• – Američka psihološka Asocijacija objavljuje DSM III
• – Američka psihološka asocijacija objavljuje revidiranu verziju DSM III – R

1990-ih

• – Majkl Vajt (Michael White) i Dejvid Epston (David Epston) objavljuju Narrative Means to Therapeutic Ends, prvi, glavni tekst u onome što će kasnije postati poznato kao narativna terapija (narrative therapy).
• – Američko udruženje psihoterapeuta (American Psychoanalytic Association), donelo je rezoluciju kojom se protivi “javnoj ili privatnoj diskriminaciji” homoseksualaca. Međutim, Udruženje je na kraju pristalo da otvori svoje trening institute za ove pojedince.
• – Američko udruženje psihoterapeuta je proširilo odredbe svoje rezolucije iz 1991. godine, na obuku kandidata u povezanim institutima.
• – izlazi DSM – IV (Dijagnostički i statistički priručnik za mentalne poremećaje).
• – Američko udruženje psihoanalitičara (The American Psychoanalytic Association) je postalo prva nacionalna organizacija za mentalno zdravlje koja podržava istopolne brakove.

21. VEK

2000-ih

• – U maju 2000, objavljen je DSM-IV-TR, kako bi se ispravilo nekoliko grešaka u originalnom dokumentu DSM-IV, i ažurirale i promenile dijagnostičke šifre, tako da zadovoljavaju ICD-9-CM (ICD-9-CM) sistem kodiranja.

2010-ih

• – Peto izdanje Dijagnostičkog i statističkog priručnika za mentalne poremećaje (DSM-V) je objavljeno na godišnjem sastanku Američke psihološke Asocijacije, u maju 2013. godine, označavajući kraj višegodišnjeg poduhvata revidiranja kriterijuma za dijagnozu i klasifikaciju mentalnih poremećaja.

https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_psychotherapy